منظور از شرکت‌های ابزاری با هدف خاص تملیک (SPAC) چیست؟

شرکت‌های ابزاری با هدف خاص تملیک (SPAC) شرکتی معامله تجاری است که صرفاً برای افزایش سرمایه از طریق عرضه اولیه عمومی (IPO) یا با هدف تملیک یا ادغام با شرکتی موجود تاسیس شده اند.

شرکت‌های ابزاری با هدف خاص تملیک (SPAC): مثال‌ها و ریسک‌ها

هرچند شرکت‌های SPAC (Special Purpose Acquisition Company)، که با عنوان «شرکت‌های چک سفید» شناخته می‌شوند، چندین دهه است که وجود دارند، اما محبوبیت آن‌ها در سال‌های اخیر افزایش یافته است. سال 2020 تعداد 247 شرکت SPAC با 80 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری ایجاد شدند که تعدادشان در سال 2021، 613 شرکت SPAC درخواست عرضه اولیه کردند، درحالی‌که سال 2019 تنها 59 شرکت SPAC وارد بازار شده بودند.

نکات کلیدی

• شرکت‌های SPAC برای جمع‌آوری پول از طریق عرضه اولیه عمومی (IPO) برای خرید شرکتی دیگر تاسیس می‌شوند.
• SPACها هنگام عرضه اولیه فاقد عملیات تجاری یا اهداف مشخصی برای فعالیت هستند.
• سرمایه‌گذاران SPAC ها شامل صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی برجسته، افراد مشهور و عموم مردم هستند.
• SPAC ها برای نهایی شدن معامله تملیک دو سال زمان دارند و پس‌ازآن باید وجوه جمع‌آوری شده را به سرمایه‌گذاران برگردانند.

نحوه کارکرد یک شرکت SPAC چگونه است؟

شرکت‌های SPAC معمولا توسط سرمایه‌گذاران یا حامیان مالی متخصص در صنعت یا بخش تجاری خاصی تشکیل می‌شوند و معاملات همان عرصه را دنبال می‌کنند. ممکن است هدف بنیان‌گذاران SPAC تملیک باشد، ولی این مساله را برای جلوگیری از افشای اطلاعات طی فرآیند IPO اعلام نکنند.

شرکت‌های SPAC، که «شرکت‌های چک سفید» نامیده می‌شوند، اطلاعات کمی را قبل از سرمایه‌گذاری در اختیار سرمایه‌گذاران IPO قرار می‌دهند. این شرکت‌ها قبل از عرضه سهام به عموم به دنبال پذیره نویسان و سرمایه‌گذاران نهادی می‌روند. شرکت‌های SPAC طی دوره پررونق 2020-2021، علاوه بر مدیران ارشد بازنشسته یا نیمه بازنشسته، نام‌های برجسته‌ای مانند گلدمن ساکس، کردیت سوئیس و دویچه بانک را جذب کردند.

وجوه جمع‌آوری شده توسط SPACها طی یک IPO در حسابی امانی با بهره‌ای مشخص قرار می‌گیرند. این وجوه تنها در صورت تکمیل قرارداد تملیک یا انحلال SPAC برای بازپرداخت به سرمایه‌گذاران قابل‌برداشت است.

اضافه بهای تملیک چیست؟

شرکت‌های SPAC در سال 2019 معادل 13.6 میلیارد دلار از طریق عرضه اولیه جذب کردند که بیش از چهار برابر 3.5 میلیارد دلاری است که در سال 2016 جمع‌آوری شده بود. علاقه به SPACها در سال‌های 2020 و 2021 افزایش یافت به‌طوری‌که این شرکت‌ها در سال 2020 مبلغ 83.4 میلیارد دلار و در سال 2021 مبلغ 162.5 میلیارد دلار و تا 13 مارس سال 2022 معادل 9.6 میلیارد دلار جمع‌آوری کرده‌اند.

هر SPAC دو سال زمان برای نهایی سازی معامله یا انحلال خود دارد. در برخی موارد، بخشی از سود حاصل از اعتماد عمومی به عنوان سرمایه در گردش SPAC پذیرفته می‌شود. هر SPAC پس از معامله تملیک معمولاً در یکی از بورس‌های اصلی درج می‌شود.

شرکت‌های SPAC چه مزایایی دارند؟

شرکت‌هایی که در حال برنامه‌ریزی برای عرضه عمومی هستند می‌توانند از مزایای شرکت‌های SPAC بهره‌مند شوند. مسیر عرضه عمومی با استفاده از SPAC ممکن است چند ماه طول بکشد، درحالی‌که فرآیند معمول عرضه اولیه می‌تواند شش ماه تا بیش از یک سال طول بکشد.

بعلاوه، چون مالکان شرکت های هدف از فرصت محدود برای شروع معامله مطلع اند احتمالاً قدرت چانه‌زنی بهتری در فروش به یک SPAC خواهند داشت. تملیک یا ادغام با یک SPAC مورد حمایت سرمایه‌گذاران و مدیران تجاری برجسته منجر به بهره‌مندی شرکت هدف از مدیریتی باتجربه و دیده شدن در بازار می‌شود.

می توان احتمالاً گفت، یکی از دلایل محبوبیت SPACها در سال 2020 همه‌گیری جهانی کرونا بوده است، زیرا بیشتر شرکت‌ها به دلیل نوسانات و عدم اطمینان بازار تمایلی به عرضه اولیه عمومی سهامشان نداشتند.

استفاده از SPAC ها چه خطراتی دارد؟

افرادی که در عرضه اولیه یک SPAC سرمایه‌گذاری می‌کنند باور دارند که اداره کنندگان این شرکت ها در آینده گزینه های مناسبی را تملیک می‌کنند یا با آن یا ادغام می‌شوند. بااین‌حال، دلایلی نظیر نظارت کمتر قانون‌گذاران و عدم افشای اطلاعات از سوی SPAC، سرمایه‌گذاران خرد را در معرض سرمایه‌گذاری با قیمت گران و یا حتی در معرض تقلب قرار می‌دهد.

بازگشت سرمایه حاصله از SPAC ممکن است مطابق انتظارات ناشی از تبلیغات نباشد. استراتژیست‌های گلدمن ساکس سپتامبر 2021 می گویند از 172 SPAC که از ابتدای سال 2020 اقدام به معامله کرده بودند، رشد متوسط در بازه زمانی بین اعلام عرضه اولیه تا زمان انجام معامله بهتر از شاخص راسل 3000 بوده است، ولی شش ماه پس از انجام معامله، این رشد متوسط نسبت به شاخص راسل 3000 تا 42 درصد ضعیف‌تر بوده است.

استراتژیستی از رنسانس کپیتال می‌گوید حدود 70 درصد از SPAC هایی که در سال 2021 عرضه اولیه داشتند تا 15 سپتامبر 2021 زیر قیمت عرضه 10 دلاری خودشان معامله می‌شدند. این روند نزولی احتمالا نشانه‌ای از پیش‌بینی برخی کارشناسان بازار مبنی بر ترکیدن حباب SPACها است.

اگرچه SPAC ها در سال‌های اخیر محبوب بوده‌اند، ولی با وضع مقررات حسابداری جدید کمیسیون بورس و اوراق بهادار از آوریل 2021، ایجاد پرونده‌های جدید SPACها در سه‌ماهه دوم 2021 نسبت به سطح حداکثری آن در سه‌ماهه اول 2021 کاهش یافت.

بسیاری از افراد مشهور از جمله هنرمندان و ورزشکاران حرفه‌ای آن‌قدر روی SPACها سرمایه‌گذاری کردند که سازمان SEC مارس 2021 مجبور به انتشار «هشدار سرمایه‌گذار»[1] شد و به سرمایه‌گذاران هشدار داد تا تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را صرفاً بر اساس مشارکت این افراد مشهور در آن سرمایه‌گذاری‌ها نگیرند.اتخاذ نکنند.

محبوبیت SPAC ها اوایل سال 2022 به دلیل افزایش نظارت‌ها و عملکرد کمتر از حد انتظارشان کاهش یافت.

مثال‌هایی از SPACها در دنیای واقعی

شرکت ویرجین گالاکتیک[2] که توسط ریچارد برانسون بنیان‌گذاری شده بود معامله پرمخاطبی در زمینه SPACها بود. شرکت SPAC سوشال کپیتال هدوسوفیا هولدینگز [3]متعلق به سرمایه‌گذار خطرپذیر چاماس پالیهاپیتیا[4] قبل از ورود این شرکت به بورس در سال 2019، 49 درصد از سهام ویرجین گالاکتیک را به قیمت 800 میلیون دلار خرید.

بیل آکمن[5]، بنیان‌گذار شرکت مدیریت سرمایه پرشینگ اسکوآر[6]، در سال 2020 حمایت خود را از بزرگ‌ترین SPAC تا آن زمان، یعنی شرکت پرشینگ اسکوآر تونتین هولدینگز، را اعلام کرد که منجر به جمع‌آوری 4 میلیارد دلار در 22 ژوئیه شد. آکمن آگوست 2021 اعلام کرد می‌خواهد شرکت را منحل کند، ولی از سال 2022 تاکنون هنوز این شرکت با تلاش برای یافتن معامله‌ای مناسب منحل نشده است.

افراد چگونه می‌توانند در SPAC سرمایه‌گذاری کنند؟

اکثر سرمایه‌گذاران خرد نمی‌توانند در شرکت‌های خصوصی مترقی سرمایه‌گذاری کنند. بااین‌حال، سرمایه‌گذاران عمومی از طریق شرکت‌های SPAC‌ می‌توانند با متخصصان سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر شریک شوند. صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETFها) با هدف سرمایه‌گذاری روی SPACها پدید آمده‌اند. این صندوق‌ها معمولاً ترکیبی از شرکت‌هایی هستند که اخیراً طی ادغام با یک SPAC عام شده‌اند یا SPAC‌هایی هستند که هنوز در جستجوی شرکتی هدف برای عمومی شدن هستند. سرمایه‌گذاری در SPAC مانند سایر سرمایه‌گذاری‌ها بسته به جزئیات خاصی که دارد دارای سطوح ریسک متفاوتی است.

کدام شرکت‌های برجسته از طریق SPAC عمومی شده‌اند؟

برخی از معروف‌ترین شرکت‌هایی که طی ادغام با SPAC عمومی شده‌اند عبارت‌اند از: شرکت سرگرمی و بازی‌های ورزشی دیجیتال درفتکینگ[7]، شرکت هوافضا و سفرهای فضایی ویرجین گالاکتیک، شرکت مبتکر ذخیره انرژی کوانتوم اسپیس[8]، و پلتفرم املاک و مستغلات اوپندور تکنولوژیز[9].

اگر SPAC ادغام نشود چه اتفاقی می‌افتد؟

شرکت‌های SPAC چارچوب زمانی خاص برای ادغام شدن با شرکتی دیگر و انعقاد معامله دارند که این بازه زمانی معمولاً بین 18 تا 24 ماه است. اگر SPAC نتواند طی این بازه زمانی ادغام شود لازم است منحل شده و تمام وجوه جمع‌آوری شده به سرمایه‌گذاران بازگردانده شود.

[1] Investor Alert

[2] Virgin Galactic

[3] Social Capital Hedosophia Holdings

[4] Chamath Palihapitiya

[5] Bill Ackman

[6] Pershing Square

[7] DraftKings

[8] QuantumScape

[9] Opendoor Technologies

برای مطالعه سایر مقالات درباره‌ی ادغام و تملیک به صفحه همه چیز درباره‎‌ی ادغام و تملیک مراجعه نمایید.