مهم‌ترین تملیک‌های شرکت Facebook

آخرین به‌روزرسانی: 21 فروردین 1402

در ادامه سری مقالات ثروت زایی از ادغام و تملیک پس از مقاله ادغام شرکت‌های HP و Compaq در این مقاله به مهم ترین تملیک های شرکت Facebook می‌پردازیم.

Facebook شرکت خدمات‌رسانی شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی آنلاین آمریکایی است که مقر آن در منلو پارک ایالت کالیفرنیا می باشد. مارک زاکربرگ و مؤسسین همکارش داستین موسکویتز، کریس هیوز و ادواردو ساورین در چهارم فوریه سال 2004 وب‌سایت Facebook را راه‌اندازی کردند. این مؤسسین در ابتدا عضویت در وب‌سایت را به دانشجویان دانشگاه هاروارد محدود کرده بودند. بعدها این عضویت را به اعضای مؤسسه‌های آموزشی عالی در منطقه بوستون، کالج‌های آیوی لیگ و دانشگاه استنفورد گسترش دادند.

مأموریت Facebook آن بود که به افراد توانایی بناکردن جامعه‌ای خاص ارائه کرده و مردم دنیا را به یکدیگر نزدیک‌تر کند. شرکت Facebook تمرکز خود را بر ساختن محصولاتی مفید و جذاب قرارداده بود که افراد را قادر می‌ساخت تا طریق دستگاه‌های تلفن همراه، کامپیوترهای شخصی و سایر دستگاه‌های ارتباطی با دوستان و خانواده ارتباط برقرار کرده و مطالبی را به اشتراک بگذارند.

Facebook این توانایی را به اشخاص می‌داد تا عقاید، ایده‌ها، تصاویر و ویدئوهای خود را با یکدیگر سهیم شده و از طریق دسترسی به محصولات باهم ارتباط داشته باشند. محصولات ارائه شده توسط Facebook‌ شامل وب‌سایت Facebook، Instagram،اپلیکیشن پیام‌رسان whatsApp Messenger، و Oculus (برند فناوری واقعیت مجازی) بود.

Facebook اشخاص را قادر می‌ساخت تا از طریق دستگاه‌های تلفن همراه و کامپیوترهای شخصی با یکدیگر مرتبط شده، مواردی را به اشتراک گذاشته، مطالبی را کشف کرده و همچنین، معاشرت نمایند. مهم‌ترین راه برای ارتباط برقرار کردن در Facebook‌ از طریق قسمت News Feed (تغذیه خبری) است که نمایشگر فهرستی است که با شیوه الگوریتم طبقه‌بندی‌شده، روایت‌های خبری و تبلیغات را برای هر شخصی به شیوه خاص و فردی نمایش می‌دهد. اینستاگرام شبکه اجتماعی برای به اشتراک گذاشتن داستان‌های تصویری از طریق عکس‌ها، ویدئوها و پیام‌های مستقیم است.

Facebook Messenger نوعی اپلیکیشن پیام‌رسانی است که ارتباط برقرار کردن با دیگران را برای اشخاص، گروه‌ها و کسب‌وکارها از طریق مجموعه متنوعی از پلتفرم‌ها و ابزارهای ارتباطی آسان کرده است. WhatsApp اپلیکیشن پیام‌رسانی ساده و قابل اعتمادی است که در سراسر دنیا توسط اشخاص برای ارتباط برقرار بودن مورداستفاده قرار می‌گیرد.

فناوری واقعیت مجازی Oculus و محصولات محتوایی قدرتمند پلتفرم آن، اشخاص را برای واردشدن به محیطی همه‌جانبه و تعاملی برای آموزش، یادگیری، بازی‌کردن، بهره‌وری از محتوا و ارتباط با دیگران یاری می‌دهد. محیط تجاری Facebook با نوآوری، تغییر سریع و فناوری‌های متحول‌کننده شناخته می‌شود. عرضه اولیه سهام (IPO) شرکت Facebook در فوریه سال 2012 صورت گرفت. ارزش این شرکت 104 میلیارد دلار است.

شرکت Facebook درآمدهای خود را از طریق فروش تبلیغات به بازاریابان کسب می‌کند. تا ماه ژوئن سال 2018 این شرکت دارای 30272 کارمند بود. شرکت Facebook تا تاریخ 30 ژوئن سال 2018 دارای 1.47 میلیارد کاربر فعال در روز و 2.23 میلیارد کاربر فعال در ماه بود. جدول زیر نکات برجسته مالی شرکت Facebook را به شما نشان می‌دهد. (جدول 39.1)

تملیک های صورت گرفته توسط شرکت Facebook

Facebook تا کنون 66 شرکت را مورد تملیک قرار داده است. بزرگ‌ترین تملیک انجام شده تملیک پیام‌رسان WhatsApp بوده است. سایر تملیک‌های قابل‌توجه Facebook شامل تملیک Instagram و برند فناوری واقعیت مجازی Oculus بوده است. (جدول 39.2)

در سال 2011، Facebook شرکت استارتاپ اسرائیلی Snaptu را که اشخاص را قادر می‌ساخت از اپلیکیشن‌هایی شبیه به اپلیکیشن‌های گوشی‌های همراه در تلفن‌های ساده‌تر ویژه‌ای (که سهم عمده‌تری در استفاده جهانی داشتند استفاده کنند) را خریداری کرد. این گوشی‌های ویژه، بازار عظیم استفاده نشده‌ای را در اختیار شرکت‌هایی چون Facebook و Twitter قرار دادند.

از آنجایی که چنین گوشی‌هایی معمولاً فاقد توانایی‌های اینترنتی هستند به اپلیکیشن‌های نیاز دارند که مخصوص سیستم‌عامل‌های آنها نوشته و طراحی شوند. گوشی‌های ویژه حدود 80 درصد از گوشی‌های همراه را دربر می‌گیرند. یکی از دلایل گفته شده برای تملیک شرکت Snaptu آن بود که فناوری آن بر روی بیش از 2500 دستگاه تلفن همراه مختلف جواب می‌دهد.

در طول آوریل سال 2012، شرکت Facebook اپلیکیشن مخصوص به‌اشتراک‌گذاری تصاویر یعنی Instagram را به مبلغ 1 میلیارد دلار به شکل وجه نقد و سهام مورد تملیک قرارداد. Instagram پس از این تملیک به شکل برند اپلیکیشنی مستقلی باقی ماند که جدا از Facebook‌عمل می‌کرد. Instagram در زمان تملیک به شکل فزاینده‌ای خود را به‌عنوان شبکه اجتماعی‌ای با 27 میلیون کاربر آن هم فقط بر روی سیستم‌های IOS تا یک شبکه اجتماعی معمولی مستقر کرده بود. Instagram از طریق این معامله به منابع مهندسی و طراحی بسیار بزرگی دستیابی پیدا کرد.

سرمایه‌گذاران Instagram شامل شرکت‌های Benchmark Capital، Greylock Capital، Thrive Capital و Anderseen Horowitz به همراه سرمایه‌گذارهای فرشته سان (سرمایه‌گذارانی که سرمایه‌های شرکت‌های نوپا را تأمین می‌کنند) چون آدام دآنجلو از شرکت Quora، کریس ساکا از شرکت Lowercase Capital و شرکت Square و جک دورسی از Twitter می‌شدند. Instagram در زمان تملیک دارای 30 میلیون کاربر بدون هیچ‌گونه درآمد بود. تا سال 2017 کاربران Instagram به 600 میلیون رسیده و تمرکز آن بر آینده‌ای مبتنی بر کسب‌وکار تبلیغاتی چندمیلیارددلاری بود.

در سال 2012 Instagram با چنان سرعتی رشد می‌کرد که شرکت Facebook اعتقاد پیدا کرد که می‌بایست دستیابی این شرکت به موقعیت اشتراک تصاویر را تضعیف کند. بعلاوه Instagram اساساً تمرکز خود را بیشتر بر تلفن‌های همراه قرارداده بود تا سیستم‌های کامپیوتری دسکتاپ (رومیزی) و همین مسئله آن را به‌عنوان روند رایج آینده مطرح کرد. شرکت Facebook اجازه داد Instagram به شکلی طبیعی به رشد خود ادامه دهد. تا سال 2014 Instagram تقریباً 300 میلیون کاربر پیدا کرده بود که روزانه 70 میلیون عکس و ویدئو را به اشتراک می‌گذاشتند.

در ژوئن سال 2012 شرکت Facebook شرکت استارتاپ اسرائیلی اپلیکیشن‌های تشخیص چهره بنام Face.com را در معامله‌ای به ارزش تقریبی 100 میلیون دلار تملیک کرد. فناوری تشخیص چهره Facebook در همان زمان برای ویژگی auto tag به هنگام آپلود کردن تصاویر مورداستفاده قرار گرفته بود. در سال 2013 شرکت Facebook شرکت Parse را برای ورود به بخش کسب‌وکار جدید ابزارهای پرداخت و خدمات برای توسعه اپلیکیشن‌های موبایل تملیک کرد.

معامله با شرکت Parse کار شرکت Facebook‌ برای ارائه خدمات پشت پرده (Back-end) جهت ذخیره داده‌ها، اعلان‌ها و مدیریت کاربر تسهیل کرد. این کار نوع جدیدی از جریان درآمد را برای Facebook به همراه آورد. شرکت Parse در زمان تملیک دارای 60000 اپلیکیشن و تقریباً همان تعداد توسعه‌دهنده (برنامه‌نویس) بود.

در سال 2014 شرکت Facebook شرکت Oculus Vr را که شرکتی پیشرو در فناوری همه‌جانبه واقعیت مجازی بود را به مبلغ 2 میلیارد دلار تملیک کرد. در زمان این معامله شرکت Oculus برای توسعه کیت‌های هدست‌های واقعیت مجازی این شرکت به نام Oculus Rift هفتاد و پنج هزار درخواست دریافت کرده بود. Facebook شرکت Oculus را باهدف استراتژیک اضافه‌کردن پیشرفت‌های موجود این شرکت در امر بازی به افق‌های تازه‌ای که شامل ارتباطات، رسانه و سرگرمی‌ها، تعلیم‌وتربیت و سایر حوزه‌های موجود می‌شد تملیک نمود.

زمینه همه‌جانبه‌ای برای تبدیل‌شدن واقعیت مجازی به‌عنوان پلتفرم بعدی اجتماعی و ارتباطی موجود است. شرکت فیسبوک 400 میلیون دلار به‌صورت نقدی و تقریباً 1.6 میلیارد دلار به شکل سهام به شرکت Oculus پرداخت کرد. قرار شد مقدار 300 میلیون مازاد به‌صورت مشوق‌های نقدی و سهام به شرکت Oculus جهت دستیابی به نقطه عطف‌هایی خاص پرداخت شود. مبلغ 1.6 میلیارد دلار پرداخت به شکل سهام بر اساس میانگین ارزش سهام 69.35دلاری سهام مبادله شده بیست روز پیش‌ازتاریخ 2 مارس سال 2014 صورت گرفت.

شرکت Facebook در سال 2015 مالک شرکت Pebbles Interface شد که خود مورد تملیک شرکت Oculus قرار گرفته بود و شرکت توسعه‌دهنده سنسورهای حرکتی برای خلق کردن اشیا فیزیکی در دنیای دیجیتال صرف نظر از زاویه یا محدوده محسوب می‌شد. در سال 2014 شرکت Facebook شرکت فناوری تبلیغات ویدئویی LiveRail که مقر آن در سانفرانسیسکو بود را به مبلغ گزارش شده 400 تا 500 میلیون دلار تملیک کرد تا امر تبلیغات ویدئویی خود را تسهیل کند. شرکت LiveRail به ناشران کمک می‌کرد تا فضای تبلیغاتی خود را به بالاترین پیشنهادها به فروش رسانده و تحلیل‌هایی جهت بهینه‌کردن اجرای تبلیغات ارائه می‌کرد.

تملیک شرکت WhatsApp توسط Facebook

شرکت WhatsApp در سال 2009 توسط یان کوم و برایان اکتون تأسیس شد. WhatsApp اپلیکیشن پیام‌رسان موبایل چند پلتفرمی است که کاربران خود را قادر می‌سازد تا به‌صورت رایگان پیام‌های خود را ردوبدل کنند.whatsApp دارای بیش از یک میلیارد کاربر تلفن همراه است که روزانه تقریباً 60 میلیارد پیام ردوبدل می‌کنند. WhatsApp کار خود را به‌عنوان جایگزینی برای اس‌ام‌اس آغاز نمود. این اپلیکیشن موارد متنوعی از مواد رسانه‌ای چون متن، عکس، ویدئو، اسناد و لوکیشن‌ها را به همراه پیام‌های صوتی پشتیبانی، ارسال و یا دریافت می‌نماید.

WhatsApp درست شبیه پیام‌رسان سنتی تلفن‌های همراه عمل می‌کند. تنها ویژگی یکتای WhatsApp‌ آن است که به‌جای تحمیل کردن هزینه‌های پیام‌رسانی، این پیام‌ها را از طریق پهنای باند تلفن همراه ارسال می‌نماید. این مکانیسم هزینه‌های استفاده از WhatsApp برای ارتباط با اشخاص در کشورهای دور بسیار پایین آورده است. شرکت WhatsApp در سال 2014 توسط Facebook مورد تملیک قرار گرفت. ارزش این معامله 19 میلیارد دلار بود.WhatsApp از همان زمان تملیک به بعد عملیات خود را به شکلی مستقل ادامه داد.

به‌عبارت‌دیگر Facebook اپلیکیشن WhatsApp را درست مثل Instagram به شکل خدمات جداگانه‌ای حفظ کرد. اما خدمات WhatsApp بر اساس هیچ مدل درآمدزایی به‌حساب نمی‌آمد. WhatsApp با 450 میلیون کاربر فعال در ماه به آنها اجازه می‌داد پیام‌های متنی را مجانی و بدون هیچ‌گونه تبلیغاتی به یکدیگر ارسال کنند. این شرکت اپلیکیشن خود را رایگان در اختیار قرار می‌دهد اما کاربران سالیانه 0.99 دلار برای کمک به هزینه‌های خدماتی، به آن پرداخت می‌کنند.

بر اساس تخمین‌های مجله Forbes شرکت WhatsApp از طریق شارژ حق اشتراک ماهیانه یک دلاری در سال در کشورهایی که دارای سیستم پرداخت کریرهای شفاف‌تری هستند و کارت‌های اعتباری نفوذ بالاتری دارند درآمد کسب می‌کند و بنابراین می‌توان گفت درزمان تملیک دارای درآمد سالیانه‌ای برابر با 20 میلیون دلار بوده است.

به نظر می‌رسد شرکت Facebook دوبرابر درآمد سالیانه‌اش را برای شرکت WhatsApp که درآمد بسیار کمی داشت پرداخت کرده بود. تحلیل‌ها به این موضوع اشاره می‌کنند که قیمت خرید تا حدودی بیش از ارزش بازار شرکت Sony Corp در زمان معامله بود. تملیک شرکت WhatsApp موقعیت قدرتمند شرکت Facebook در حوزه پیام‌رسانی را تقویت کرد. اپلیکیشن مستقل پیام‌رسان Facebook برای دستگاه‌های تلفن همراه با درنظرگرفتن سهم بازار گوشی‌های هوشمند در رده بعد از اپلیکیشن WhatsApp قرار می‌گرفت.

Facebook به‌عنوان بخشی از معامله به شرکت واتساپ 4 میلیارد دلار به‌صورت نقد و 12 میلیارد دلار به شکل سهام پرداخت کرد. بنیان‌گذاران WhatsAPP یعنی هان کوم، براین اکتون و کارمندان چنانچه به مدت 4 سال در شرکت Facebook باقی می‌ماندند 3 میلیارد دلار دیگر به شکل سهام دریافت می‌کردند. هان کوم به عضویت هیئت‌مدیره شرکت Facebook درآمد. شرکت Facebook به سهام‌داران شرکت واتساپ 177.8 میلیون سهم از سهام عادی رده A و 4.59میلیارد به‌صورت نقدی پاداش پرداخت کرد. این معامله همچنین، شامل پرداخت 45.9 میلیون سهم (سهام محدود) به کارمندان شرکت WhatsApp می‌شد.

WhatsApp پنج سال پس از راه‌افتادن به محبوب‌ترین و باسابقه‌ترین اپلیکیشن تلفن همراه تبدیل شده بود. در سال 2014 پس از مورد تملیک گرفتن این شرکت بیش از 18 میلیارد پیام از طریق پیام‌رسان WhatsApp ارسال شد.

تا ماه مه سال 2018، تقریباً 1.5 میلیارد کاربر 65 میلیارد پیام از طریق اپلیکیشن گوشی همراه WhatsApp و نسخه تحت وب آن ارسال می‌کردند که حدود 1 میلیارد نفر بیشتر از کاربران شرکت در زمان راه‌افتادن آن شده بود. این تملیک محبوب‌ترین سرویس پیام‌رسانی در دنیا را به شرکت Facebook داد. این مسئله از آن لحاظ حائز اهمیت بود که کاربران از محصولات رقیبان تک‌محصولی‌ای چون Snap و Skype خودداری کرده و از یکی از چند خدمات ارائه شده توسط Facebook استفاده می‌کردند.

تملیک شرکت WhatsApp برای شرکت Facebook از لحاظ تعداد زیاد کاربران حوزه پیام‌رسانی مستقیم، مدیریت گوشی‌های هوشمند و نفوذ به مناطق جغرافیایی متعدد دارای منافع فراوانی بود. این تملیک دسترسی شرکت Facebook به بازارهای درحال‌رشدی چون هند و مکزیک را تقویت نمود. هند با بیش از 40 میلیون کاربر فعال بزرگ‌ترین مشتری WhatsApp محسوب می‌شد. مکزیک دارای بیش از 30 میلیون کاربر بود. شرکت Facebook از لحاظ اپلیکیشن‌های پیام‌رسانی در بازارهای روبه‌رشد عقب‌افتاده بود، جایی که در آن کاربران از طریق شبکه‌های اینترنت 3G گوشی‌های هوشمند درحال‌رشد و فزونی به اینترنت دسترسی پیدا می‌کردند.

Facebook ابزار به‌اشتراک‌گذاری اجتماعی جهانی پیشرویی است. هدف این تملیک آن بود که شرکت Facebook را برای ظاهرشدن به‌عنوان ابزار ارتباطی جهانی یاری دهد. اپلیکیشن WhatsApp در اروپا، آمریکای لاتین، آفریقا و استرالیا بسیار قوی‌تر از پیام‌رسان Facebook عمل می‌کرد.

شرکت Facebook وقتی که ارزش بازاری نسبت به کاربران برای خود 170 دلار و برای توییتر 212 دلار بود به WhatsApp نسبت به هر کاربر 42 دلار پرداخت کرد. در زمان معامله تعداد کاربران WhatsApp کمتر از نیمی از کاربران Facebook بود اما کاربران WhatsApp فعال‌تر بودند. بر اساس آمارهای کاربری در سال 2014 در هر روز تقریباً 70 درصد کاربران WhatsApp در حال فعالیت بودند درحالی‌که در مقایسه با Facebook مشاهده می‌شد که تنها 62 درصد از کاربران آن فعال بودند.

عملکرد سهام به هنگام اعلام تملیک WhatsApp

تملیک شرکت WhatsAPP توسط Facebook در نوزدهم فوریه سال 2014 صورت گرفت. در روز اعلام خبر ادغام، ارزش سهام فیسبوک 0.16 درصد افزایش پیدا کرد. ارزش سهام در روز 1+ و 2+ پس از اعلام خبر تملیک به ترتیب تقریباً 1 درصد و 3 درصد افزایش پیدا کرد. تحلیل بازده تجمعی سهام Facebook برای دوره یکساله پیش‌وپس از دوره تملیک (10/2/2014 الی 10/2/2015) صورت‌گرفته است. این تحلیل برای دوره زمانی 251 روزه (فاصله 5- الی 245 + روزه) انجام شده است. بازده تجمعی در طول این دوره 19.87 درصد بوده است (نمودار 39.1)